Literatura eta zientziari buruzko IV. Topaketa – Edertasunaren zeharkako hurbilketa zientzia, arte eta literaturatik.

1919ko Bilboko nazioarteko pintura eta eskultura erakusketa mugarri bat da Euskal Herriko Arte Ederren historian. Euskal kulturaren goraldi handiko garaian antolatua, Euskal Artisten Elkarteak bultzatua, garai hartako euskal artea Espainiako eta Europako artearen panoraman kokatzeko eta, bide batez, Bilboko Arte Ederren Museo sortu berria aberasteko balio izan zuen.

Kulturaren historian oso ohikoa izan da aurreko artelanak berrikustea. Imitazio gisa baino gehiago omenaldi gisa, musikan, literaturan edo zineman ezin konta ahala “remake” egin dira, lan horiek hizkuntza berriekin edo bestelako asmoekin interpretatzen dituztenak. Margolariek ere iraganari buruzko gogoeta egin dute behin eta berriz, eta gehien miresten dituzten pinturak beren erara interpretatzera behartuta sentitu dira. Horrela, artea arterako pizgarri bihurtzen da.

Rocroiko guduak (1643-05-19) Bidasoako mugako gotorlekuen eremuan izan zuen benetako eraginari buruzko hitzaldia. Hainbat artxibategitan egindako ikerketa sistematikoa oinarri hartuta, artikulu luze gisa BEHSS 54 buletinean argitaratua, egileak azalduko digu, ondorengo propaganda eta mitifikazio literarioaz harago, Rocroiko guduak eragin oso apala izango duela gure historian zehar.

Gorrotoa zion aurrerabideari, demokraziari, baita bere irakurleari ere (“irakurle hipokrita”). Gaur egun, modernitate ororen profetatzat gurtzen da. Dandi dekadentea, gogaitasun eta jenialtasunez horditua, haren Bidaiarako Gonbidapenak kalamuaren lehen tenplu europarra izan zuen ontziratze-gune. Pleiaderako hautagaiak –adibidez, Honoré de Balzac, Alexandre Dumas, Victor Hugo, Théophile Gautier edo Gustave Flaubert– lagun zituela, Baudelaireren Mozkor zaitezte delakoa hilezkortasuna agintzen zuen space cake batekin hasi zen. Erik Satieren Gymnopédiesen konpasean, psikotropikoen dosi handiak hartzen zituzten pastel itxuran, haien musa hilgarriek –venus zuri eta beltzek– lorategi debekatu hartan benetako Gaitzaren Loreak zirenek, zerbitzatzen zizkietenak. Haren bigarren mendeurrenean, Hashischin-en Klub txundigarri hark, non biltzen baitziren kontzientzia-egoera aldatuak esperimentatzeko, haren infernu pertsonal eta paradisu artifizialen distira gordetzen du.

Literatura eta zientziari buruzko IV. Topaketa – Edertasunaren zeharkako hurbilketa zientzia, arte eta literaturatik.

Indiako ipar-ekialdea bestelako India bat da, askotariko etnia, erlijio, kultura eta paisaiak dituena. Kalkuta abiapuntutzat hartuta, Odisha estatuan oso antzinako tenplu eta hiri sakratuak bisitatuko ditugu eta Arunachal Pradesh estatuan paisaia eta kultura tribalen mosaiko batekin topo egingo dugu, lurralde horiek bidegurutze garrantzitsu izan baitziren, eta gaur egun India eta Txina (Tibet), Butan eta Myanmar arteko muga.

Bosgarren urtez jarraian, Materialen Fisikako Zentroak (UPV/EHU eta CSIC mistoa), Kutxa Kulturekin batera “Zer dakigu honi buruz?” zikloa aurkeztu du Donostian. Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiak (CSIC) sustatutako dibulgazio-hitzaldi berezi hau gizakiaren jakin-min intrintsekoan oinarritzen da, eta zientziaren eta dibulgazioaren arloko profesionalak ditu. 2021. urte honetan, jasan dugun pandemiak, zientziaren garrantzia nabarmendu du, eta, horrekin batera, zientifikoki garatutako gizartea izateko beharra. Horregatik, betiko ilusioarekin, edizio hau aurkezten dugu, punta-puntako Zientziarekin 4 hitzordu dituena, oraina etorkizuna aldatzeko prestatzen ari dena. Zeliakoa izan ez arren glutenik ez jateko moda berria justifikatuta dago? Zergatik ez dira hain miragarriak detox dietak? Eta palma-olioa, benetan zer dago iristen zaigun informazioan? hobe al da behi-esnearen ordez landare “esneak” edatea? Besteak beste, gai hauek jorratuko ditu Miguel Herrero Elikadura Zientzietako Ikerketa Institutuko ikertzaileak (CIAL), CSICeko zentro mistoak eta Madrilgo Unibertsitate Autonomoak. “Qué sabemos de…” Bildumako elikaduraren mito faltsuak liburuan oinarritua, informazio zientifiko eguneratua emango digu, jaten dugunaren efektuei buruzko sinesmen batzuk gezurtatzeko. Superelikagaiez, azukreaz eta gozagarriez, esneaz eta laktosaz hitz egiten du, eta, batez ere, zenbait joera eta produktu bermatzen dituzten datu eta ikerketa zientifikoez, batzuetan ondorio okerrak dakartzatenak.

“Emakume artista garaikide garrantzitsuen zenbait lan hautatu berrikustea eta ahaztutako euskal emakume artisten ikusgarritasuna”

Emakumezko artista garaikide nabarmenen lan hautatu, berezi eta garrantzitsu batzuk berrikusiko ditugu, eta, aldi berean, ahaztutako euskal emakume artista batzuk nabarmenduko dira. Isiltasunetik eta ahanzturatik, historiaren amnesiatik aterako ditugu, merezitako ikusgaitasuna emateko.

Obretan murgilduko gara haien narrazioak ezagutzeko eta haien ibilbide artistikoak nondik dabiltzan ikusarazteko, haien hizkuntza esploratuko dugu eta adierazten dutena deskribatuko dugu, horrela arte sortzailearekiko grina berreskuratuz eta haien memoria eta pertzepzioa azaleratuz.

Hitzaldi honetan gaurkotasuneko gaiak jorratuko dira, Jose Miguel Martinezek zuzendutako eztabaida edo elkarrizketa formatuan. Bidezko Elikadura GKEak parte hartuko du.

Hitzaldi honetan gaurkotasuneko gaiak jorratuko dira, Jose Miguel Martinezek zuzendutako eztabaida edo elkarrizketa formatuan. CEAR Euskadi GKEak parte hartuko du.

Bosgarren urtez jarraian, Materialen Fisikako Zentroak (UPV/EHU eta CSIC mistoa), Kutxa Kulturekin batera “Zer dakigu honi buruz?” zikloa aurkeztu du Donostian. Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiak (CSIC) sustatutako dibulgazio-hitzaldi berezi hau gizakiaren jakin-min intrintsekoan oinarritzen da, eta zientziaren eta dibulgazioaren arloko profesionalak ditu. 2021. urte honetan, jasan dugun pandemiak, zientziaren garrantzia nabarmendu du, eta, horrekin batera, zientifikoki garatutako gizartea izateko beharra. Horregatik, betiko ilusioarekin, edizio hau aurkezten dugu, punta-puntako Zientziarekin 4 hitzordu dituena, oraina etorkizuna aldatzeko prestatzen ari dena. Lehen hitzordua Elena García Armadarekin (Madril, 1971) izango da. Espainiako industria-ingeniaria da, eta Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) Automatika eta Robotika Zentroko taldearen buru da. García Armada doktorea mundu osoan ezaguna da muskulu-atrofia espinala duten haurrentzako munduko lehen exoeskeleto bionikoa garatu duelako. Gaixotasun degeneratiboa da, eta 2.000 adingabe inguruk paraitzen dute Espainian. Automatikaz eta robotikaz hitz egingo digu, eta ATLAS 2030 gailu robotikoa aurkeztuko digu, Medikamentuaren Agentziaren eta Osasun Produktuaren CE marka jaso berri duena. Bereizgarri horri esker, nazioarteko banaketa komertziala egin ahal izango da errehabilitazioko ospitale eta kliniketan.

XIII. eta XIV. mendeen artean Granadako sultan nazariek eskatuta eraikiak, Alhambra eta Generalife multzo arkitektonikoak Espainia mairuko zibilizazioaren azken aldiko erreferente artistiko garrantzitsuenak dira. Alhambra, hiri palatino eta erresumako botere politikoaren gune gisa sortua, eta Generalife, errege-atseginerako landetxea, dekoratibismo biziko eta originaltasun handiko adierazpen artistikoak dira, nazioarteko arte islamiarraren maisulan bihurtzen dituzten alderdi horiekin.

Inka Inperioa XIII. eta XVI. mendeen artean garatu zen, Andeetako mendikateko lurralde handi bat eta Hego Amerikako mendebaldeko kostaldea hartuz. Bere hiriburua Cuscon zegoen, arkitektura zaindu eta sofistikatuko hiri bat, bere eraikinen artean Coricancha edo Eguzkiaren Tenplua nabarmentzen zelarik. Beste kokaleku esanguratsuenetako bat Machu Picchu zen, Inkaren egoitza edo zeremonia-gune bat, kokatuta dagoen inguruneagatik zirraragarria. Inkek gizarte konplexua garatu zuten, hierarkizatutako lurralde-antolaketan, galtzada-sare zabalean eta nasetako nekazaritza-ustiapenean oinarritua. Zeramika, urregintza edo ehungintza izan ziren kultura honen adierazpen artistiko interesgarrienetako batzuk, eta 1532an Francisco Pizarro espainiarrak konkistatu zuen.

Lehenengoan dokumental bat emango da (gaztelaniaz). Hainbat espezieren analisi eta ezagutzarekin lotutako film laburren bilduma bat emango da, eta egungo egoera ere azalduko dute zaborraren eta klima-aldaketaren arazoarekin. Eta bigarrenean, hitzaldi bat, hau ere gaztelaniaz, diapositiba bidezko aurkezpenarekin.

Literatura eta Zientziari buruzko IV. Topaketa – Edertasunaren zeharkako hurbilketa Zientzia, Arte eta Literaturatik.

Moliére-ren “Tartufo o el impostor” obraren lehen zatia, Enrique LLovetek prosan egokitua. “Max 2021 saria afizionatuen antzokiari”.

Literatura eta zientziari buruzko IV. Topaketa – Edertasunaren zeharkako hurbilketa zientzia, arte eta literaturatik.

Bosgarren urtez jarraian, Materialen Fisikako Zentroak (UPV/EHU eta CSIC mistoa), Kutxa Kulturekin batera “Zer dakigu honi buruz?” zikloa aurkeztu du Donostian. Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiak (CSIC) sustatutako dibulgazio-hitzaldi berezi hau gizakiaren jakin-min intrintsekoan oinarritzen da, eta zientziaren eta dibulgazioaren arloko profesionalak ditu. 2021. urte honetan, jasan dugun pandemiak, zientziaren garrantzia nabarmendu du, eta, horrekin batera, zientifikoki garatutako gizartea izateko beharra. Horregatik, betiko ilusioarekin, edizio hau aurkezten dugu, punta-puntako Zientziarekin 4 hitzordu dituena, oraina etorkizuna aldatzeko prestatzen ari dena. Hitzaldi honetan, Enjuanes doktoreak deskribatuko ditu pertsonengan oso patogenoak diren koronabirusen arteko ezaugarri bereizgarriak; izan ere, ezaugarri horiek direla eta, gaur egungo pandemia eragin duen SARS-CoV-2 oso birulentua dela ikusiko dugu. Koronabirus horientzako zein txerto-mota dauden azalduko digu eta bere laborategian garatzen ari diren RNA erreplikoi batean oinarritutako txertoa aurkeztuko digu.

Bosgarren urtez jarraian, Materialen Fisikako Zentroak (UPV/EHU eta CSIC mistoa), Kutxa Kulturekin batera “Zer dakigu honi buruz?” zikloa aurkeztu du Donostian. Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiak (CSIC) sustatutako dibulgazio-hitzaldi berezi hau gizakiaren jakin-min intrintsekoan oinarritzen da, eta zientziaren eta dibulgazioaren arloko profesionalak ditu. 2021. urte honetan, jasan dugun pandemiak, zientziaren garrantzia nabarmendu du, eta, horrekin batera, zientifikoki garatutako gizartea izateko beharra. Horregatik, betiko ilusioarekin, edizio hau aurkezten dugu, punta-puntako Zientziarekin 4 hitzordu dituena, oraina etorkizuna aldatzeko prestatzen ari dena. Hain ohituta gaude ura nonnahi iksutea, nekez pentsatzen dugula bere gan. Hala ere, ura ezohiko moduan portatzen da, eta Unibertsoko txokorik ustekabekoenetan dago. Kometa eta asteroideetatik zelulen barruraino, ura funtsezkoa da lurrean bizitza garatu eta mantentzeko, ezagutzen dugun bezala. Hitzaldi honetan, bidaia bat egingo dugu materia, bizitza eta unibertsoa hartzen dituen urarekin, uraren propietate asko ezagutzeko.

Hitzaldi honetan, munduko hiririk ederrenetako baten, ederrena ez esatearren, Veneziaren, jatorri liluragarria eta historia ikusiko ditugu. Venezia hiria itsasotik sortu zen, ez baitzen soilik bere gainean sortu eta eraiki, baizik eta, gainera, XIV. eta XVI. mendeen artean, Europako hiririk garrantzitsu eta boteretsuenetako bat izatera iritsi zen, bere flotarekin, Mediterraneoaren zati handi bat kontrolatzen baitzuen Konstantinoplaraino. Nagusitasun horrek aberastasun handia eman zion, neurri handi batean hiria aberastu eta edertzera bideratua, gustu bikainarekin arte, luxu eta kolorez beteriko mundu baten bidez. Hiri paregabe hau mendeetan zehar mantendu da gaur arte, baina mehatxupean eta arriskuan dago, turismoak urtero inbaditzen baitu eta itsasoan poliki-poliki hondoratzen ari baita, hain zuzen ere, bere aberastasun paregabe guztiak eman zizkion itsasoan.

Literatura eta zientziari buruzko IV. Topaketa – Edertasunaren zeharkako hurbilketa zientzia, arte eta literaturatik.

Literatura eta zientziari buruzko IV. Topaketa – Edertasunaren zeharkako hurbilketa zientzia, arte eta literaturatik.

Ziurgabetasuna da gure ziurtasun bakarra. Gizakia konkista-irrikaz ilargira iritsi da, aurrerapen handiak egin ditu maila askotan, baina ziurgabetasunaren aurrean, dena kolokan jartzen zaio, ume bihurtzen da berriro: ahul edo zaurgarri, zalantzaz eta beldurrez betea. Bizitza, ustekabez betea, den bezalakoa onartzeak apaltasunean eta eskuzabaltasunean hazten laguntzen digu eta, batez ere, bizitza den bezala baloratzen erakusten digu.